Omuz Protezi
Omuzunuz Nasıl Çalışır?
Bilye ve yuvası biçiminde bir eklem olan omuzunuz, vücudunuzun en esnek eklemidir. Kol kemiğinin (humerus) bilye gibi olan yuvarlak başı, küçük bir yuvanın (glenoid) içine girer. Kaslar ve diğer yumuşak dokular da kemik başını yuvanın içinde tutar ve kolunuzu aşağı yukarı, yana, vücudunuzun karşı tarafına ya da sırtınıza uzatmanızı sağlar.
Sağlıklı Bir Omuz
Omuz ekleminiz sağlıklıysa, kemik başı bilye gibi yuvasında rahatça kayarak hareket eder. Bunun nedeni, eklemi oluşturan kol kemiklerin yumuşak kıkırdakla korunuyor olması ve eklemin sinovyum denilen bir dokuyla kaplanmış olmasındandır. Omuzdaki döndürücü manşetin kasları ve kirişleri kol kemiği başının yuvanın içinde sağlam durmasını sağlar ve kolunuza dayanıklılık ve esneklik verir.
Sorunlu Bir Omuz
Omzunuzdaki ağrıya, tutukluk ve bazen de şişliklere, artrit, zedelenme, kemik hastalıkları ve kas yırtılmaları neden olabilir. Bu durumda en basit hareketler bile acı verir ve güçleşir.
Osteoartrit
Ostreoartrit, eklemin aşınmasıyla meydana gelir. Kıkırdak çatlar, yüzeyi pütürlü bir hal alır ve kemik yuvası da yıpranır. Sonunda kemik açığa çıkar ve üzerinde çıkıntı denilen büyümeler meydana gelir. Koruyucu kıkırdak yastığı olmayınca eklem sert ve ağrılı bir hal alır. Kolunuzu oynattığınızda, bir sürtünme ya da kolunuz yerinden çıkıyormuş duygusu yaşarsınız.
Ödemli (Romatoid) Artrit
Romatoid artrit kronik bir eklem hastalığıdır. Bu durumda sinovyum kalınlaşarak pannus denilen bir doku oluşturur ve bu doku kıkırdağa yapışarak, kıkırdağı tahrip eden enzimler çıkarır. Eklem kızarır, şişer ve ısı artışı olur. Ağrı boyuna ve kola yayılabilir. Zaman geçtikçe eklem katılaşır ve kullanılmayan kaslar zayıflar. Bu durumda kemik de tahrip olabilir.
Kırıklar
Açık kolunuzun ya da dirseğinizin üzerine düştüğünüzde kırık meydana gelebilir. Kol kemiğinin yuvarlak başı ve çıkıntılar kopar ve sonuçta kol kemiği parçalanmış olur. Omuz kırığı çok ağrı verir, morarır ve omuz deforme olmuş görüntüsü verir.
Avasküler Nekroz
Uzun sürelerle kortizon ve alkol kullanımı dahil olmak üzere birçok neden, kemiğe giden kan akışını engelleyebilir. Böylece kemik ölür ve parçalanır. Bu durumda omuzda ağrı oluşur ve eklemin hareketi kısıtlanır.
(Rotator) Manşetin Yırtılması
Eski (rotator) manşet yırtığı sonucunda ileri derecede artrit oluşabilir. Kemiğin yuvarlak başı akromiyono sürtündükçe eklemde ağrı, tutukluk ve güçsüzlük baş gösterir. Ameliyatla ağrıyı gidermek mümkündür ancak esneklik ve kuvvet yerine gelmeyebilir.
Diyagnostik (tanı amaçlı) Testler
Röntgen çekilmesi doktorunuzun omuz ekleminizin durumunu tam olarak görmesine yardımcı olur. Doktorunuz başka görüntüleme tetkikleri de isteyebilir.
Röntgen
Röntgen, kemiklerinizin resminin çekilmesi demektir. Röntgen filmlerinde, kemik başı ve yatağındaki kemik çıkıntıları, kırıklar ve çatlaklar ile eklemdeki kıkırdak ya da kemiğin aşındığı yerlerde oluşan daralmalar görülür. Röntgen filmleri operatörün sizin için en uygun olacak protezi seçmesine de yardımcı olur. Bazı durumlarda, omuza boyalı bir madde enjekte edilerek, eklem ve çevresindeki dokunun biçimi görüntülenir. Bu tür röntgen görüntüsüne artrografi adı verilir.
Diğer Görüntüleme Tetkikleri
Bilgisayarlı Tomografi (CT taraması), eklemdeki kemiklerin görüntüsünü daha belirgin olarak gösterir. Bir tarayıcı sayesinde alınan veriler, bilgisayara gönderilir ve bilgisayarda kesit halinde görüntüler elde edilir. CT tarama sayesinde operatörünüz, kemik başı ve yatağın hangi noktalarda ve ne ölçüde hasar gördüğünü anlayabilir.
MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme)
Bu yöntemle operatör, omuz kasları ve kirişleri inceleyebilir. Burada hasar yoksa, ameliyattan sonra omzunuzun eski gücünü ve hareket yeteneğini yeniden kazanması olasılığı yüksektir. MRI ayrıca ölü kemik alanlarını (Bone Spur – kemik çıkıntı) da gösterir.
Omuz Ekleminizin Yenilenmesi
Operatör, sadece kemiğin yuvarlak başını değiştirebileceği gibi (kısmi değişim), beraberinde kemik yatağını da değiştirebilir (total değişim). Köprücük kemiğinizden kolunuza doğru yaklaşık 15 santimetre uzunluğunda bir kesik yapılır. Yeni eklem yerine takıldıktan sonra, operatör kesiği zımbayla ya da dikiş atarak kapatacaktır.
Kısmi (Hemi) Değişim (Artroplasti)
Eğer kol kemiğinin başı (humerus başı) veya yumuşak doku hasar görmüş ancak glenoid sağlamsa, bazen sadece kemik başını değiştirmek yeterli olabilir.
- Humerus başı çıkarılır ve kol kemiği, takılacak sapı tutabilmesi için hazırlanır. Sap, kemiğe çimentoyla tutturulabilir. Bundan sonra metal baş, yeni sapa yerleştirilir.
- Eğer omzunuz kırılmışsa, tüberkulum (çıkıntılar) yeni sapa ve çevresindeki kemiğe tutturulur.
(Total) Tüm Eklemin Değişimi (Artroplasti)
Hem kol kemiği başı hem de yuva yıpranmış ise, operatör hem kemik başı yuvarlağını hem de yatağı değiştirme kararı verebilir.
- Önce, yıpranmış humerus başı çıkarılır ve kol kemiği takılacak sapı sağlam tutması için hazırlanır.
- Ardından yuva hazırlanır. Genellikle plastik çanak, çimentoyla yerine sabitlenir.
- En son olarak da, sap kol kemiğinin içine sokulur ve metal yuvarlak, yeni sapa sağlamca tutturulur.